Thursday, June 20, 2013

H Δημοκρατία της καταστροφής


Σε περισσότερα από ένα δελτία ειδήσεων διαβάζουμε από χτες τον ίδιο τίτλο: "Καταστροφή για τη χώρα οι εκλογές". Βέβαια οι εκλογές δεν είναι ακόμα καλά-καλά ούτε καν "διαφαινόμενες", ωστόσο οι αναντικατάστατοι ενημερωτές του έθνους και "υπεύθυνες φωνές" (λέγε με Ανδρέα Λοβέρδο) σπεύδουν να σημάνουν συναγερμό.

Ακόμα κι έτσι, τα πράγματα είναι λίγο πιο σοβαρά από το γινάτι του κ. Κουβέλη, την εμμονή του πρωθυπουργού στην τετραετία του και την αγωνία του κ. Βενιζέλου μπροστά στον εφιάλτη των προκαταρτικών επιτροπών που τον περιμένει εκτός κυβέρνησης. Και τα πράγματα είναι σοβαρά γιατί ο κόσμος εκεί έξω, αυτό που αποκαλούμε "κοινή γνώμη", οι πολίτες σε τελική ανάλυση όντως πιστεύει πως οι εκλογές ισοδυναμούν με καταστροφή. Για έναν μεγάλο αριθμό συμπολιτών μας η προσφυγή στις κάλπες θα σημάνει "καθυστέρηση της δόσης", "υστέρηση εσόδων για το κράτος" και κατά συνέπεια των πληρωμών του, "αυξημένη αβεβαιότητα" και μύρια άλλα τέτοια κακά από τα οποία τώρα προφανώς αισθάνονται προστατευμένοι. Στην πραγματικότητα, αυτοί που τρομάζουν μπροστά στο φάσμα των εκλογών νιώθουν ολοένα και πιο ασφαλείς σε ένα κράτος που συντηρεί στρατόπεδα συγκέντρωσης για μετανάστες, επιστρατεύει απλήρωτους ναυτεργάτες, βασανίζει ληστές τραπεζών, κλείνει εν μια νυκτί νοσοκομεία και ερευνητικά κέντρα και νομοθετεί παρακάμπτοντας το κοινοβούλιο όχι μια και δύο αλλά δεκαεννιά φορές μέσα σε ένα ημερολογιακό έτος (τόσες είναι οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου που έχει συντάξει η μέχρι χτες (;) τρικομματική κυβέρνηση). Ακόμα περισσότερο, οι συμπολίτες μας που τρέμουν τις εκλογές δεν τρομάζουν όταν η ίδια η κυβέρνηση "που πρέπει να στηριχθεί" και "να εξαντλήσει την τετραετία" δεν τολμά καν να αποδείξει πως έχει την αρχή της δεδηλωμένης, τη στήριξη δηλαδή τουλάχιστον 151 βουλευτών, όπως φαίνεται πλέον ξεκάθαρα από τη διπλή άρνηση των υπουργών της να συζητηθούν τροπολογίες του ΚΚΕ εναντίον πρόσφατων πράξεων νομοθετικού περιεχομένου.

Πρόκειται για τους ίδιους πολίτες που παρακολουθούν με κομμένη την ανάσα έγκριτους πολιτικούς αναλυτές να χαρακτηρίζουν ως "λάθος του κ. Κουβέλη" τη συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας της ΔΗΜΑΡ πριν τη χτεσινή συνάντηση των τριών αρχηγών των κομμάτων της κυβέρνησης. "Λάθος" γιατί προφανώς στις παρούσες συνθήκες οι γνώμες των βουλευτών που εξελέγησαν ένα μόλις χρόνο πριν είναι περιττές και δεν θα πρέπει να δένουν τα χέρια των κυβερνώντων μας. Πρόκειται για τους ίδιους πολίτες που περιμένουν ανήσυχοι την αντίδραση της ΕΕ, ενός οργανισμού που δεν έχει κανένα πρόβλημα με το κούρεμα καταθέσεων, την κατάργηση των απεργιών, την καταστολή των διαδηλώσεων, τις συλλήψεις δημοσιογράφων και τη λειτουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης σε ένα κράτος μέλος αλλά εμφανίζει μια καλπάζουσα αλλεργία κάθε φορά που αναφέρονται λέξεις όπως "εκλογές" και "δημοψήφισμα".

Κανένας αντίλογος στο ότι οι εκλογές -αν γίνουν- θα επιφέρουν αναστάτωση, αβεβαιότητα και αστάθεια. Μήπως δεν είναι ακριβώς αυτός ο ρόλος τους; Μήπως θα προτιμούσαμε εκλογές βεβαιότητος, ή μήπως νιώθουμε αυτή τη στιγμή τόσο σίγουροι για ένα μέλλον που δε θα θέλαμε να διακινδυνεύσουμε; Μήπως τρομάζουμε μπροστά στην απώλεια των "κατακτήσεων" της χρονιάς που πέρασε; το 30% της ανεργίας; τους απλήρωτους εργαζόμενους; τις επιστρατεύσεις; τους νέους πολιτικούς ήρωες που αναδείχτηκαν; πάνω από όλα την εν μέρει έστω κατάλυση των δημοκρατικών διαδικασιών ακόμα και μέσα στη βουλή; Τι απ' όλα αυτά δεν είμαστε διατεθειμένοι να ρισκάρουμε μπαίνοντας στην περιπέτεια μιας εκλογικής μάχης;  Οι εκλογές -αν γίνουν- θα φέρουν τους πολίτες για άλλη μια φορά προ των ευθυνών τους, θα δώσουν την ευκαιρία σε κάποιες δυνάμεις που ακόμα αυτοπροσδιορίζονται ως προοδευτικές να δοκιμαστούν και την ίδια στιγμή θα δοκιμάσουν τα δημοκρατικά αντανακλαστικά των πολιτών ενώπιον των παλιάτσων του νεοναζισμού.

Όσοι τις θεωρούν καταστροφή, το κάνουν επειδή κατά βάθος θα προτιμούσαν να τις έχουμε καταργήσει εδώ και καιρό. Και αυτή είναι η πραγματική καταστροφή για τη χώρα.


Friday, June 7, 2013

Θα χυθεί αίμα...


In armies, navies, cities or families, in nature herself, nothing more relaxes good order than misery.
Herman Melville, "Benito Cereno"

Διόρθωση: Το αίμα ήδη χύθηκε.
Στην Τουρκία οι διαδηλώσεις συνεχίζονται για έβδομη συνεχόμενη ημέρα και η επίσημη καταγραφή των θυμάτων (που ως είθισται είναι μάλλον μετριοπαθής) αποδίδει τρεις νεκρούς από πυροβόλα όπλα, τραύματα από πλαστικές σφαίρες και χτύπημα από (τυχαίως;) διερχόμενο ταξί.

Βέβαια η Τουρκία δεν είναι "Ευρώπη". Είναι στην ουσία ένα μιλιταριστικό κράτος με ολίγο από "οικονομικό θαύμα" και πολύ από ισλαμικό συντηρητισμό και λογικά δεν θα μπορούσαμε να περιμένουμε από τον Ερντογάν να ραίνει τους διαδηλωτές με ροδοπέταλα. Είναι όμως τα πράγματα διαφορετικά στην προοδευτική δύση; Μόλις την περασμένη εβδομάδα η αστυνομία της Φρανκφούρτης υποδέχτηκε τους διαδηλωτές έξω από την ΕΚΤ με πλαστικές σφαίρες. Στα στενά δρομάκια της Μαδρίτης ο ψεκασμός με δακρυγόνα από μικρή απόσταση είναι η πλέον διαδεδομένη τακτική. Και στην Ιερισσό τα δακρυγόνα και οι χειροβομβίδες κρότου-λάμψης έφτασαν μέχρι και στο προαύλιο του σχολείου.

Η γενικευμένη αστυνομική καταστολή δεν είναι λοιπόν "προνόμιο" αποκλειστικό της  "αναπτυσσόμενης" Τουρκίας. Ακόμα χειρότερα, το "προνόμιο" αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο ούτε για την "αναπτυγμένη" Ευρώπη. Σαφώς και τα γεγονότα καταστολής έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη της οικονομικής κρίσης αλλά η "θετική δράση" (affirmative action) ως τακτική γνωρίζει δόξες εδώ και μια οκταετία τουλάχιστον, από τα παρισινά banlieue του 2005 που ουσιαστικά έφεραν τον Σαρκοζύ στην εξουσία, την Αθήνα του Δεκέμβρη του 2008, το Λονδίνο των φοιτητικών διαδηλώσεων το 2010 και των φλεγόμενων προαστείων του 2011, ακόμα και τη Σουηδία πριν από λίγες εβδομάδες. Αν θέλουμε μπορούμε να πάμε ακόμα πιο πίσω, στη Γένοβα και στη δολοφονία του Κάρλο Τζουλιάνι το 2001 και στους (μετέπειτα απεργούς πείνας) συλληφθέντες και άγρια κακοποιημένους διαδηλωτές στη Θεσσαλονίκη το 2003. Είναι προφανές πως από τον καιρό που ο δεξιός Ντε Γκωλ άφηνε τους φοιτητές στα οδοφράγματα για τρεις ολόκληρες εβδομάδες, μέχρι την εποχή που η ελληνική αστυνομία κλείνει 3 με 4 σταθμούς του Μετρό τις ημέρες των κρίσιμων ψηφοφοριών στη Βουλή, πολλά έχουν αλλάξει. Με ένα να είναι το βασικότερο.

Κι αυτό είναι η πλήρης αποστασιοποίηση των κυβερνήσεων, των δημοκρατικά εκλεγμένων αστικών κυβερνήσεων από αυτό που λέμε εκλογικό σώμα, τους πολίτες. Η αποστασιοποίηση αυτή, πίσω από τον μανδύα κακώς εννοούμενων τεχνοκρατισμού, ορθολογισμούς και επιστημονικότητας όχι απλώς επιτρέπει αλλά επιβάλλει την καταστολή. Οι μεταμοντέρνες δημοκρατίες των "πλαστικών σφαιρών" δεν είναι απόρροια του εμπλουτισμού των σωμάτων ασφαλείας με υπερσυντηρητικά στοιχεία και αγράμματους κρο-μανιόν με γκλομπ. Είναι μέρος της ασκούμενης πολιτικής, μέρος βασικό και αναπόσπαστο. Ζούμε στην εποχή που οι αστικές μας δημοκρατίες των "νοικοκυραίων" αποδέχονται την λειτουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης (είναι κάτι άλλο η Αμυγδαλέζα;), επικροτούν τη χρήση πλαστικών σφαιρών σε διαδηλώσεις που συμμετέχουν ως και μαθητές, επιστρατεύουν απλήρωτους απεργούς, προσάγουν δημοσιογράφους, προχωρούν σε μαζικές εξώσεις αυτών που χρωστούν και σε αρπαγή των καταθέσεων αυτών που δεν χρωστούν τίποτα.

Είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς πώς τέτοιες πολιτικές θα μπορούσαν όχι να υλοποιηθούν αλλά ακόμη και να σχηματιστούν ως σκέψη στα πιο συντηρητικά και οπισθοδρομικά μυαλά πριν από μια δεκαετία. Και φυσικά είναι αδύνατο να σκεφτεί κανείς πώς θα μπορούσαν να εφαρμοστούν χωρίς ένα γενικευμένο σχέδιο που να συνδυάζει από τη μία μαζική καταστολή και από την άλλη καταιγιστική προπαγάνδα. Η γενικευμένη απάθεια με την οποία οι πολίτες αντιμετωπίζουν αυτήν την κατάσταση θα πρέπει το δίχως άλλο να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης για τους ιστορικούς του μέλλοντος. Αιματηρές εξεγέρσεις έχουν ξεκινήσει με πολύ ελαφρύτερες αφορμές και το "δόγμα του σοκ" δεν μπορεί να εξηγήσει τη συλλογική χαύνωση, που μάλλον θα πρέπει να αποδωθεί στην πιο επιτυχημένη εκστρατεία μηντιακής προπαγάνδας από τον καιρό που κυνηγούσαμε τον Σαντάμ και τα όπλα μαζικής καταστροφής.

Όμως πρόκειται για μια ασταθή ισορροπία. Η τακτική της καταστολή μπορεί να τρομοκρατεί αποτελεσματικά αλλά ακροβατεί πάντοτε επικίνδυνα στα όρια της κοινωνικής έκρηξης. Από την άλλη πλευρά τα "δολώματα" της δημοκρατίας των στρατοπέδων συγκέντρωσης είναι ολοένα και λιγότερο θελκτικά και η μηντιακή εκστρατεία δεν θα μπορεί στο διηνεκές να τροφοδοτείται με σενάρια β' διαλογής για "ανάλγητους συνδικαλιστές" και "επιόρκους". Με ένα εκατομμύριο ανέργους και άλλους τόσους που δουλεύουν χωρίς να πληρώνονται, με εκατό χιλιάδες παιδιά που δεν μπορούν να κάνουν ούτε τα βασικά τους εμβόλια γιατί οι γονείς τους είναι ανασφάλιστοι το "θα χυθεί αίμα" δεν είναι ούτε ευχή ούτε φυσικά κατάρα αλλά απλώς το φυσικό επακόλουθο.

H φωτογραφία είναι από την ταινία "There will be blood" του Paul Thomas Anderson