Herman Melville, "Benito Cereno"
Στην Τουρκία οι διαδηλώσεις συνεχίζονται για έβδομη συνεχόμενη ημέρα και η επίσημη καταγραφή των θυμάτων (που ως είθισται είναι μάλλον μετριοπαθής) αποδίδει τρεις νεκρούς από πυροβόλα όπλα, τραύματα από πλαστικές σφαίρες και χτύπημα από (τυχαίως;) διερχόμενο ταξί.
Βέβαια η Τουρκία δεν είναι "Ευρώπη". Είναι στην ουσία ένα μιλιταριστικό κράτος με ολίγο από "οικονομικό θαύμα" και πολύ από ισλαμικό συντηρητισμό και λογικά δεν θα μπορούσαμε να περιμένουμε από τον Ερντογάν να ραίνει τους διαδηλωτές με ροδοπέταλα. Είναι όμως τα πράγματα διαφορετικά στην προοδευτική δύση; Μόλις την περασμένη εβδομάδα η αστυνομία της Φρανκφούρτης υποδέχτηκε τους διαδηλωτές έξω από την ΕΚΤ με πλαστικές σφαίρες. Στα στενά δρομάκια της Μαδρίτης ο ψεκασμός με δακρυγόνα από μικρή απόσταση είναι η πλέον διαδεδομένη τακτική. Και στην Ιερισσό τα δακρυγόνα και οι χειροβομβίδες κρότου-λάμψης έφτασαν μέχρι και στο προαύλιο του σχολείου.
Η γενικευμένη αστυνομική καταστολή δεν είναι λοιπόν "προνόμιο" αποκλειστικό της "αναπτυσσόμενης" Τουρκίας. Ακόμα χειρότερα, το "προνόμιο" αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο ούτε για την "αναπτυγμένη" Ευρώπη. Σαφώς και τα γεγονότα καταστολής έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη της οικονομικής κρίσης αλλά η "θετική δράση" (affirmative action) ως τακτική γνωρίζει δόξες εδώ και μια οκταετία τουλάχιστον, από τα παρισινά banlieue του 2005 που ουσιαστικά έφεραν τον Σαρκοζύ στην εξουσία, την Αθήνα του Δεκέμβρη του 2008, το Λονδίνο των φοιτητικών διαδηλώσεων το 2010 και των φλεγόμενων προαστείων του 2011, ακόμα και τη Σουηδία πριν από λίγες εβδομάδες. Αν θέλουμε μπορούμε να πάμε ακόμα πιο πίσω, στη Γένοβα και στη δολοφονία του Κάρλο Τζουλιάνι το 2001 και στους (μετέπειτα απεργούς πείνας) συλληφθέντες και άγρια κακοποιημένους διαδηλωτές στη Θεσσαλονίκη το 2003. Είναι προφανές πως από τον καιρό που ο δεξιός Ντε Γκωλ άφηνε τους φοιτητές στα οδοφράγματα για τρεις ολόκληρες εβδομάδες, μέχρι την εποχή που η ελληνική αστυνομία κλείνει 3 με 4 σταθμούς του Μετρό τις ημέρες των κρίσιμων ψηφοφοριών στη Βουλή, πολλά έχουν αλλάξει. Με ένα να είναι το βασικότερο.
Κι αυτό είναι η πλήρης αποστασιοποίηση των κυβερνήσεων, των δημοκρατικά εκλεγμένων αστικών κυβερνήσεων από αυτό που λέμε εκλογικό σώμα, τους πολίτες. Η αποστασιοποίηση αυτή, πίσω από τον μανδύα κακώς εννοούμενων τεχνοκρατισμού, ορθολογισμούς και επιστημονικότητας όχι απλώς επιτρέπει αλλά επιβάλλει την καταστολή. Οι μεταμοντέρνες δημοκρατίες των "πλαστικών σφαιρών" δεν είναι απόρροια του εμπλουτισμού των σωμάτων ασφαλείας με υπερσυντηρητικά στοιχεία και αγράμματους κρο-μανιόν με γκλομπ. Είναι μέρος της ασκούμενης πολιτικής, μέρος βασικό και αναπόσπαστο. Ζούμε στην εποχή που οι αστικές μας δημοκρατίες των "νοικοκυραίων" αποδέχονται την λειτουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης (είναι κάτι άλλο η Αμυγδαλέζα;), επικροτούν τη χρήση πλαστικών σφαιρών σε διαδηλώσεις που συμμετέχουν ως και μαθητές, επιστρατεύουν απλήρωτους απεργούς, προσάγουν δημοσιογράφους, προχωρούν σε μαζικές εξώσεις αυτών που χρωστούν και σε αρπαγή των καταθέσεων αυτών που δεν χρωστούν τίποτα.
Είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς πώς τέτοιες πολιτικές θα μπορούσαν όχι να υλοποιηθούν αλλά ακόμη και να σχηματιστούν ως σκέψη στα πιο συντηρητικά και οπισθοδρομικά μυαλά πριν από μια δεκαετία. Και φυσικά είναι αδύνατο να σκεφτεί κανείς πώς θα μπορούσαν να εφαρμοστούν χωρίς ένα γενικευμένο σχέδιο που να συνδυάζει από τη μία μαζική καταστολή και από την άλλη καταιγιστική προπαγάνδα. Η γενικευμένη απάθεια με την οποία οι πολίτες αντιμετωπίζουν αυτήν την κατάσταση θα πρέπει το δίχως άλλο να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης για τους ιστορικούς του μέλλοντος. Αιματηρές εξεγέρσεις έχουν ξεκινήσει με πολύ ελαφρύτερες αφορμές και το "δόγμα του σοκ" δεν μπορεί να εξηγήσει τη συλλογική χαύνωση, που μάλλον θα πρέπει να αποδωθεί στην πιο επιτυχημένη εκστρατεία μηντιακής προπαγάνδας από τον καιρό που κυνηγούσαμε τον Σαντάμ και τα όπλα μαζικής καταστροφής.
Όμως πρόκειται για μια ασταθή ισορροπία. Η τακτική της καταστολή μπορεί να τρομοκρατεί αποτελεσματικά αλλά ακροβατεί πάντοτε επικίνδυνα στα όρια της κοινωνικής έκρηξης. Από την άλλη πλευρά τα "δολώματα" της δημοκρατίας των στρατοπέδων συγκέντρωσης είναι ολοένα και λιγότερο θελκτικά και η μηντιακή εκστρατεία δεν θα μπορεί στο διηνεκές να τροφοδοτείται με σενάρια β' διαλογής για "ανάλγητους συνδικαλιστές" και "επιόρκους". Με ένα εκατομμύριο ανέργους και άλλους τόσους που δουλεύουν χωρίς να πληρώνονται, με εκατό χιλιάδες παιδιά που δεν μπορούν να κάνουν ούτε τα βασικά τους εμβόλια γιατί οι γονείς τους είναι ανασφάλιστοι το "θα χυθεί αίμα" δεν είναι ούτε ευχή ούτε φυσικά κατάρα αλλά απλώς το φυσικό επακόλουθο.
H φωτογραφία είναι από την ταινία "There will be blood" του Paul Thomas Anderson
No comments:
Post a Comment